Disco Elysium veranderde hoe ik naar rpg’s kijk

Het komt niet vaak voor dat een game verandert hoe ik andere games speel. Mass Effect 3 had dat effect op mij: ik speelde mijn Shepard als een meedogenloze Renegade, die vaak eerder zijn pistool trok dan een goed gesprek voerde. Halverwege de game resulteerde dat erin dat ik een geliefd personage in zijn rug schoot. Oeps. Ineens wilde mijn Shepard toch maar liever de wereld redden en vriendjes blijven met iedereen.

Sindsdien speel ik rpg’s overwegend als ‘good guy’. Ik probeer mijn missie braaf te voltooien en ik ben altijd aardig en behulpzaam tegen iedereen die ik ontmoet. Al is het maar omdat ze me dan hopelijk quests geven of me zelfs vergezellen op mijn reis. Altijd ben ik bang dat ik iets misloop in de game als ik iemand afsnauw. Wat als ik mezelf daarmee een hele missie ontzeg?

Ik kan altijd in een volgende playthrough een andere aanpak proberen, vertel ik mezelf. Het probleem is alleen dat ik meestal geen tijd neem om een game nog een keer helemaal door te spelen. Zeker geen lange rpg’s.

Disco is niet dood

En toen kwam Disco Elysium. Deze game is anders, en dat is een understatement. Je ontwaakt als detective die de avond daarvoor zijn hersenen naar de gallemiezen heeft gezopen. Je weet helemaal niets meer, zelfs niet dat je een detective bent. Je kunt niet eens die achterlijke grijns van je gezicht afkrijgen.

In deze situatie is er eigenlijk bijna nooit een ‘goede’ en een ‘slechte’ keuze. Sterker nog, er zijn meestal alleen ‘vreemde’ en ‘compleet absurde’ keuzes. Je kunt iemand vertellen dat je geen idee hebt waar je bent en wat je baan is. Of je kunt jezelf overtuigen dat je helemaal geen detective bent, maar een vergeten rockster.

Sommige mensen zullen je vertellen dat Disco Elysium ‘gewoon’ een klassieke rpg is. Dat je alleen maar rondloopt en met mensen praat. Dat het eigenlijk niet veel meer is dan een veredeld boek, waarin je af en toe zelf een keuze mag maken. Luister niet naar deze mensen. Disco Elysium is uniek.

Je brein is fijn

De meeste gesprekken voer je namelijk niet met andere personages, maar met je eigen brein. Aan het begin van de game mag je je eigen held samenstellen, met punten in bekende categorieën als ‘Physique’ en ‘Intellect’. Die worden weer onderverdeeld in minder herkenbare vaardigheden, zoals ‘Inland Empire’ (een soort van verbeelding) of ‘Savoir Faire’ (hoe cool je bent). In principe verdeel je je vaardigheidspunten dus over de verschillende delen van je hersenen.

Tijdens je gesprekken worden op de achtergrond constant skill checks gerold. Zo kan je brein je constant onderbreken met behulpzame tips, of juist met de meest slechte ideeën. Met een hoge score voor ‘Drama’ krijg je bijvoorbeeld steeds de suggestie om grootse theatrale speeches te houden. En heb je veel punten gestopt in ‘Electrochemistry’, dan word je er steeds aan herinnerd dat je wel heel veel zin hebt in drank en drugs. Die speed die je in beslag hebt genomen van een jochie, die kun je zelf toch wel gewoon innemen? Wel een beetje stiekem, zodat je partner het niet ziet…

Speel die rol

Je kunt dan altijd nog een andere keuze maken, maar Disco Elysium is op zijn leukst als je het een beetje opgaat in het rollenspel. Kruip in de huid van jouw versie van deze gestoorde detective! Een beetje vreemd is hij sowieso, want er zitten altijd wel een paar rare eigenschappen tussen waar je per ongeluk een hoge score in blijkt te hebben.

Zo ontdekte ik hoe verfrissend het is om soms voor de rare optie te gaan, in plaats van een game altijd zo ‘goed’ mogelijk te willen spelen. Niet alleen in deze game, waarin absurditeiten aan de orde van de dag zijn, maar in elke rpg. Ook bijvoorbeeld in The Outer Worlds kun je aardig wat vreemde keuzes maken. Het is boeiend om te zien hoe gameontwikkelaars omgaan met spelers die minder voor de hand liggende keuzes maken.

Daarnaast etaleer ik dit graag in onze maandelijkse sessie Dungeons & Dragons. Sinds ongeveer twee jaar speel ik dat regelmatig in een groep, niet voor een scherm maar gezellig met z’n allen aan tafel. De Dungeon Master heeft daarbij een boek voor zijn neus waarin het verhaal ongeveer wordt beschreven. Hij weet wat we in iedere kamer tegen het lijf lopen.

Maar het wordt extra leuk als we een onvoorspelbare keuze maken en ook hij moet improviseren. Wat gebeurt er als ik iemand zie zoeken naar een verloren geldbuidel, en vervolgens roep dat mijn party-genoot die volgens mij gestolen heeft? Wat gebeurt er als we een dronken wachter proberen te martelen tot hij ons antwoorden geeft (niet veel goeds, kan ik je verzekeren)?

Mijn nieuwe liefde voor het absurde begon bij Disco Elysium. Daar had ik een discussie met mijn stropdas, die vastzat aan een ventilator op het plafond. Ik smeekte het politiebureau net zo lang om hulp tot ik er mentale schade aan overhield. Ik overtuigde mezelf ervan dat ik een overleden communistisch icoon was. Ik bleef vastberaden in een erg ongemakkelijk stoel zitten, totdat het me een hartaanval opleverde. En ik genoot van elk moment.