Wie is Bioware’s troonopvolger?

Decennia geleden voelden we eigenlijk maar een handvol emoties tijdens het spelen van games: voornamelijk plezier, afgewisseld met misschien wat frustratie, een beetje verwondering - al dan niet kinderlijk - en natuurlijk een gevoel van voldoening. Voor lange tijd was dit genoeg, want veel meer hoefde je niet te verwachten van pixels en sprites. Maar toen gingen de verhalenvertellers aan de slag met het medium en kwam daar verandering in.

Bioware liet je iets voelen

Bioware is zo’n ontwikkelaar die spelers meer wilden laten voelen tijdens het spelen van games. Een auteur onder de techneuten, zo je wil. De studio werd in 1995 opgericht door drie artsen, Greg Zeschuk, Augustine Yip en Ray Muzyka, en na de release van Baldur’s Gate in 1998 werd het al snel duidelijk wat de missie was: ‘We staan voor emotioneel meespelende games.’

En emotie is wat we door de jaren heen kregen. In Baldur’s Gate 1 en 2: Shadows of Amn krijg je het gevoel écht deel uit te maken van een episch verhaal in het Dungeons and Dragons-universum. Tegelijkertijd heb je het idee je groepsgenoten daadwerkelijk te kennen, van de manische Minsc en zijn space hamster tot en met de verleidelijke Viconia. Het zijn stuk voor stuk overtuigende personages waarmee je gewichtige interacties hebt.

De Baldur’s Gate-serie bracht het rpg-genre naar nieuwe hoogten, maar dat was nog maar het begin voor Bioware. Daarna kwam bijvoorbeeld Star Wars: Knights of the Old Republic, dat nog steeds door velen wordt gezien als de beste Star Wars-game ooit en een plottwist heeft die de grenzen van verhaalvertelling in videogames heeft verlegd. KoTOR legde tegelijkertijd de fundering voor Mass Effect, een game waarin de beslissingen die je als speler maakt meer impact op het verhaal lijken te hebben dan in welk computerspel dat tot dusver was uitgekomen.

Bovendien was het de proloog voor Bioware’s meest baanbrekende werk: Mass Effect 2. Niet eerder bracht een game zoveel gevoelens teweeg, vooral dankzij de banden die je als speler opbouwt met de personages en het fantastisch uitgewerkte, open einde waar daadwerkelijk elke beslissing die je maakt invloed op heeft.

Bioware’s reputatie maakt een snoekduik

Dragon Age: Origins werd een Baldur’s Gate voor een nieuwe generatie: moderner, filmischer en serieuzer. Maar het vervolg was eigenlijk de eerste keer dat Bioware’s nagenoeg perfecte staat van dienst scheurtjes begon te vertonen. Dragon Age 2 was een stuk minder ambitieus dan z’n voorganger, meer spin-off dan een volwaardig vervolg. En dat verdeelde de fans. Ook de studio’s enorme, peperdure mmo-project, Star Wars: The Old Republic, was minder succesvol dan verwacht, zowel qua beoordelingen als het aantal spelers dat de game trok. Bioware’s positie als perfecte videogameverhalenverteller stond op wankele voeten.

Maar het meest kwalijke wat de ontwikkelaar uit Canada deed was hoe ze met haar meest geliefde serie omging: Mass Effect. Niet alleen was Mass Effect 3 - de langverwachte afsluiter van een onvergelijkbare space opera-trilogie - de minst interessante van het trio, het einde was voor veel gamers ook nog eens bijzonder onbevredigend. Met dlc probeerde de studio dit probleem te lappen, maar de schade was al toegebracht in de (kleine) hartjes van vele fans.

Die controverse stelt echter weinig voor vergeleken met het kwaad dat Mass Effect: Andromeda vijf jaar later deed. Deze reboot leed overduidelijk aan een gebrek aan visie bij Bioware, iets waar ze jaren daarvoor nog een overvloed aan hadden. Het bijzonder matige Andromeda zorgde ervoor dat de Mass Effect-serie voorlopig in de ijskast staat.

Vorig jaar bewees Anthem dat het bergafwaarts gaat met het ooit zo legendarische Bioware. Was het de overname door Electronic Arts in 2007? Kwam het door het vertrek van oprichters Zeschuk en Muzyka in 2012? Of was het toch niet zo’n goed idee om samen te gaan met Mythic en Pandemic, waardoor het ooit zo overzichtelijke Bioware veranderde in een internationale mega-ontwikkelaar? Wat de oorzaak ook is, als überhaupt een directe aanleiding aan te wijzen is, een gevallen koning heeft een troonopvolger nodig. Het kan niet zo zijn dat het Land der Westerse rpg’s zonder heerser komt te zitten.

Wie volgt Bioware op?

Er zijn genoeg kandidaten die in aanmerking komen voor de positie van Bioware als onofficiële heerser van het rpg-landschap en meester van emotioneel boeiende games. Natuurlijk zullen wijzen naar Bethesda, de maker van de Fallout- en The Elder Scrolls-series. Maar hoewel die studio onbetwistbaar een gigant is in het genre, is het verre van de verhalenverteller die Bioware was, en eigenlijk nog steeds is. Geen enkel personage in een Fallout of een Elders Scrolls is ook maar half zo boeiend en realistisch als zelfs de minst interessante npc in een Bioware-game. Bethesda is beter in world building dan in het schrijven van verhalen.

Een andere logische kroonprins is het Belgische Larian Studios, niet in de laatste plaats omdat Bioware het de bijzondere eer heeft gegeven om Baldur’s Gate 3 te ontwikkelen. Larian heeft zich absoluut bewezen met haar langlopende Divinity-reeks, waarvan het meest recente deel, Divinity: Original Sin 2, eindelijk de internationale roem krijgt die de serie verdient. Maar hoewel Larian uiterst geschikt is om Baldur’s Gate over te nemen, aangezien de meeste Divinity-titels zich in exáct hetzelfde genre bevinden, is hun cv niet divers genoeg om Bioware’s heerschap over te nemen. Bioware onderscheidde zich namelijk ook met haar diversiteit en het feit dat het van zowel high fantasy als van Sonic en z’n vriendjes een goede rpg konden maken. Larian moet zich wat dat betreft nog bewijzen.

Misschien geldt hetzelfde voor CD Projekt Red; het is onmiskenbaar hoe talentvol deze Poolse ontwikkelaar is, maar het heeft ‘alleen’ nog maar The Witcher-serie gemaakt. Zelfs al doet Cyberpunk 2077 totaal niet onder voor Geralts reeks, dan zou CD Projekt Red alsnog op de proppen moeten komen met, laten we zeggen, een ijzersterke Star Trek-game en een titel die zich afspeelt in een fantasieversie van Japan, om in Bioware’s voetsporen te mogen treden.

En dan is er nog Obsidian

Soms overtreft de leerling de student. Althans, zo zwart-wit zijn de verhoudingen ook weer niet tussen Obsidian Entertainment en Bioware, want de mensen achter beide studio’s hebben een vergelijkbaar lange geschiedenis. Maar feit blijft dat de eerste titel van Obsidian het vervolg is op Bioware’s Star Wars: Knights of the Old Republic. En de tweede game, Neverwinter Nights 2, is eveneens een opvolger van een Bioware-titel. Daarmee heeft Obsidian haar bestaan toch grotendeels te danken aan de voormalig Koning der Westerse rpg’s.

Obsidian maakte aanvankelijk een naam in de gamesindustrie door vervolgen te maken op bestaande rpg-franchises, zoals Fallout: New Vegas en Dungeon Siege 3. Het leek daarom eerst alsof de studio niet bekwaam genoeg was haar eigen IP’s te maken, wat bevestigd werd toen de eerste poging daartoe, Alpha Protocol, een leuk idee met een matige uitwerking bleek te zijn.

Maar Obsidian zette door, overkwam financiële obstakels, en nadat ze hun eigen equivalent van Bioware’s Sonic Chronicles: The Dark Brotherhood hadden gemaakt met South Park: The Stick of Truth, brachten ze aan de hand van een Kickstarter Pillars of Eternity uit. Dat was een meer dan prima rpg, dat op veel fronten verbeterd werd in deel 2, en ook The Outer Worlds bleek een sterke nieuwe IP van Obsidian. Hieruit bleek dat de studio ook zeker in staat is om hun eigen werelden te bouwen, en hoewel haar personages niet zo sterk zijn als die van Bioware, is het overduidelijk dat het beschikt over een sterk schrijversteam.

Dus, is Obsidian dan de troonopvolger van Bioware? De enige die in de voetsporen kan treden van de Canadese rollenspellenmeester? Wat betreft de veelzijdigheid van hun cv, de kracht van hun schrijversteam en de ervaring die de studio heeft wel. Er is simpelweg niemand die dichter in de buurt komt. Het is echter ook nogal wrang dat de maker van een aantal van Bioware’s minder sterke vervolgen jaren later de enige is die de studio enigszins kan evenaren. Een studio die vooral schittert als het imiteert of voortborduurt op het idee van iemand anders - waar natuurlijk in essentie helemaal niets mis mee is. Het zal dan ook een van onzekerheid trillende hand zijn die de kroon oppakt.

Laten we daarom hopen dat Bioware zich in een tijdelijk dal begeeft, net zoals Obsidian in 2012 door een diep dal ging. Dat Dragon Age: The Dread Wolf Rises ons weer dingen laat voelen op een manier zoals alleen een Bioware-game dat kan. Het is weer tijd dat het nalatenschap van Zeschuk, Muzyka en Yip ons overrompelt met een rijk verhaal vol onvergetelijke personages en een uitgestrekte wereld om te ontdekken. Dan kan Bioware de handschoen in het gezicht slaan van Obsidian om z’n rechtmatige plaats terug te vorderen.