Deze intro is een lulverhaal, natuurlijk. Maar stel je eens even voor dat het er toen wel zo aan toe ging. Stel je vervolgens voor dat spellen als Chrono Cro , Legend of Dragoon, Wild Arms en Suikoden 2 in datzelfde jaar maar 80 gulden kostten. En stel je daar bovenop nog eens voor dat Final Fantasy VII een waardeloze game was. Moeilijk voor te stellen, he? En toch is dit wat Square Enix afgelopen week deed met de release van Final Fantasy: All the Bravest op iOS.
Nu en toen
Dit is niet een verhaal over hoe duivels een product Final Fantasy: All the Bravest wel niet is. Voor wie daar toch nieuwsgierig naar is: het is een extreem duivels product. Met een te hoge instapprijs, belachelijke in-app-aankopen, extreem dure nieuwe maps en algehele content die in zijn totaliteit niets eens €0,89 waard zou zijn. Het is een verschrikkelijk product, maar het probleem is niet die game. Het probleem is het feit dat All the Bravest geen uitzondering is, maar slechts een van de vele symptomen van de ziekte waar de combinatie Final Fantasy/Square Enix momenteel aan lijdt. All the Bravest is slechts de extra keelontsteking van een patiënt die al jaren op een zwaar ziektebed ligt.
Vorige week sprak ik namens Gamer.nl met de producer en director (Toriyama en Kitase) van Lightning Returns: Final Fantasy XIII. Het gesprek ging grotendeels over Final Fantasy als merk. Over het feit dat de serie niet meer de impact heeft die het ooit had. Over het feit dat een van de sterkste merken ooit uit de game-industrie versnipperd is geraakt tot op een punt dat we denken dat Square Enix het expres doet. Geen enkele van hun antwoorden was bevestigend, er was geen realiteitszin te ontdekken. Dat heeft de pr-machine er daar ondertu en wel ingeramd. Maar zij moeten het geweten hebben. Net als wij. Het Final Fantasy van nu is een compleet ander beestje dan het Final Fantasy van toen.
Twee gezichten
Het vreemde is dat Square Enix een bedrijf van twee gezichten is. Want dit is hét Japanse bedrijf dat het wel snapt. Het bedrijf dat niet blijft hangen in oude tradities, maar de oplo ing voor een slinkende invloed vanuit het land van de rijzende zon gevonden heeft. De uitgever mag dan bijna een synoniem zijn van Final Fantasy, dit is óók de uitgever die ons afgelopen jaar voorzag van Hitman: Absolution en Sleeping Dogs. Het jaar daarvoor schonken ze ons Deus Ex: Human Revolution en dit jaar krijgen we een Tomb Raider waarvoor de verwachtingen niet hoger gespannen zouden kunnen zijn. Square Enix is fantastisch bezig. Een lichtend voorbeeld voor de rest van de Japanse game-industrie met een opvallend realistische kijk op de huidige stand van zaken in het gamelandschap. Of in ieder geval: dat deel van Square Enix. Maar de afdeling die bezighoudt met het nalatenschap van Squaresoft? Not so much.
Het meest schrijnende voorbeeld zijn de fratsen die de uitgever op de iOS-platformen uithaalt. Final Fantasy: €7,99. Final Fantasy IV: €14,49. Final Fantasy III: €14,49. Final Fantasy Tactics: €14,49. Dat zijn absurde prijzen voor een iOS-game. En dan zijn dit nog de hoofddelen die hun sporen verdiend hebben, dezelfde prijzen voor deze games op een DS- of PSP-store zouden we met gemak en zonder omkijken slikken. Zou het hier bij blijven, à la.
Maar we hadden het over de versnippering van het merk. Voice Fantasy: €2,69. Een serie afbeeldingen van Final Fantasy XIII: €5,49. Een serie afbeeldingen van Final Fantasy VII: €3,59. Een serie afbeeldingen van Final Fantasy: Advent Children: €5,49.Het spelletje Crystal Defenders: €6,99. Ritmespelletje Final Fantasy Theatrythm: gratis, maar je moet wel even een jaarsalaris aftikken om daadwerkelijk nummers te krijgen. We kunnen deze belachelijke lijst zo lang maken als we willen, maar we zullen het er ondertu en wel over eens dat Square Enix iets niet helemaal begrepen heeft. Of juist wel, want geld vangen voor praktisch niets, dat is nog eens een gouden busine model. Dat je daarbij je fans naait, ach ja, bedrijven moeten blijven draaien hè.
De schade van versnippering
Het is moeilijk te zeggen of de belachelijke iOS-strategie verband houdt met de versnippering en het verval van Final Fantasy. Maar één ding is zeker: ergens in Japan stil blijven staan in de tijd. Vroeger was alles anders. Toen was een nieuwe Final Fantasy simpelweg de opvolger van de vorige, met een opvolgend cijfer erachter. Bij de aankondiging van zo’n nieuw deel begon het uitkijken alvast, om vervolgens iedereen weg te blazen in de weken na release. Final Fantasy was het kroonjuweel van de hardcore gamer. En voor de het gros van de gamers was een nieuwe Final Fantasy een minstens even grote gebeurtenis als een nieuwe console.
In de afgelopen jaren is dat onverwoestbaar lijkende merk langzaam maar zeker afgebrokkeld. Dat gebeurt er dus als je talloze spin-offs, kansloze MMO’s, films, semi-vervolgen en werelden met daarin ‘meerdere Final Fantasy’s’ maakt. Na Final Fantasy XIII ‘gewoon’ aan de slag gaan met Final Fantasy XIV (of XV, want die verdraaide MMO moest er weer per se tu enkomen) is blijkbaar teveel gevraagd. In plaats daarvan moest XIII bestaan uit drie delen rondom hetzelfde thema. Eén daarvan is inmiddels voorzien van een andere titel en is nooit uitgebracht buiten Japan, die andere titel staat op het punt om zijn tweede eigen vervolg te werpen en Versus XIII is al jaren verloren in limbo. Dramatisch, en dat zegt iemand die XIII én XIII-2 absoluut enorm gewaardeerd heeft.
Vooruitgang is achteruitgang
Square Enix heeft de schijn tegen. Men zou kunnen denken dat de uitgever een dood lijk rond sleept waar iedereen voor het juiste bedrag even overheen mag zeiken – de liefde is weg, het geld verblindt. Maar zo cynisch willen we (nog) niet zijn. De andere conclusie is een veel zonnigere: Final Fantasy gaat ten onder aan experimentele innovaties. Dat laatste beaamden Toriyame en Kitase: “deze generatie hebben we veel geëxperimenteerd”. Dat kunnen we de uitgever niet kwalijk nemen, niet nu Japanse bedrijven het de laatste jaren zo zwaar hebben gehad. Die innovatie is op andere gebied grandioos uitgepakt, zie de stap naar het Westen waar Hitman, Deus Ex, Tomb Raider en Sleeping Dogs uit voort kwamen en komen. Het is een van de beste besluiten die er de laatste jaren genomen is in deze industrie.
Maar mi chien was Final Fantasy wel de uitzondering op de regel, de enige serie waarbij stilstand geen achteruitgang was. Mi chien moest Final Fantasy altijd dat model van vroeger blijven hanteren. Eens in de paar jaar een nieuw deel, met een nieuw cijfer erachter, waar we vervolgens naar uitkeken alsof er een nieuwe console aan kwam. En mi chien is dit inderdaad een experimentele fase geweest voor zowel de uitgever als de franchise. Mi chien betekent de komst van de PlayStation 4 straks ook een return to form voor de oude koning.
Dat is een hoop ‘mi chien’ achter elkaar, maar voorlopig kunnen wij alleen maar hopen. En mi chien nog een verzoekje doen: Square Enix, kap met al dat onoverzichtelijke gedoe rondom onze geliefde serie, kap met die belachelijke onzin op de iOS-platformen, kap met producten als Final Fantasy All the Bravest waar fans alleen maar geld lappen om een keer voorover te mogen bukken. Kap maar gewoon met experimenteren. Breng Final Fantasy terug naar zijn oude glorie, eens in de paar jaar een nieuw deel en verder niets, dat heeft dat oude beestje toch wel verdiend. Ooit redde deze serie jullie bedrijf toen het op sterven na dood was, nu de rollen omgedraaid zijn is het aan jullie om die schuld eindelijk in te lo en.