Het nut van de volkomen nutteloze screenshotfunctie

Als ik dan vraag of ze zelf wel eens naar Studio Sport kijken, zie ik altijd hetzelfde: een seconde van onbegrip, waarna langzaam het kwartje valt. Het is altijd heerlijk om dat kwartje te zien vallen: dat besef dat ze precies hetzelfde doen als hun kinderen, maar dat ze tot dat moment die connectie niet hadden gelegd.

Toch blijven sommige ouders hameren op dat ‘nut’. Wat voor ‘nut’ hebben games? Wat kunnen ze ervan ‘leren’? Alsof het primaire doel van games eigenlijk zou moeten zijn om hun kroost eindelijk die voldoende voor scheikunde te bezorgen!

Terwijl het nut van games juist zit in het nutteloze. Het is leuk; het is vermaak. En de tijd die je ermee doorbrengt dient geen ander doel dan plezier hebben. Dat wil niet zeggen dat je geen nut kunt vinden in het extreem nutteloze.

Weinig bezigheden in een game zijn zo nutteloos als het maken van screenshots, toch? Ik bedoel: wat ga je ermee doen? Uitprinten en aan de muur hangen? “Kijk hoe Alexios hier van een hoogte valt!” Stop je ze in een (al dan niet digitaal) fotoalbum om later nog eens bij het haardvuur terug te kijken? Natuurlijk, af en toe zet je een versgeperste screenshot even online. “Kijk dit moment. Kijk die grappige glitch.” Maar het is zo vluchtig en voor anderen volkomen oninteressant. Niemand gaat toch de tijd nemen om even jouw screenshots aandachtig te bekijken?

Laat ik het zo zeggen: stel dat een familielid je vertelt over zijn vakantie in dat all-inclusive-resort in Turkije. En dat hij daar dertig à veertig foto’s van heeft die hij je nu op zijn tv wil laten zien. Eerlijk zeggen: hoeveel van jullie zijn dan en daar bereid om een hartaanval te faken om daar onderuit te komen?

Stel je nu voor dat hij dat wil doen met screenshots van zijn avonturen in Assassin’s Creed: Valhalla…

Kill. Me. Now!

En toch is screenshots maken in een game niet nutteloos. Vooral niet in games die een uitgebreide screenshotmodus toevoegen aan hun spel. Hoewel ik in eerste instantie zelf nogal geïrriteerd deed over deze functie (“Waarom steek je als ontwikkelaar hier tijd in, terwijl je beter nog een of twee zijmissies kunt toevoegen?”) of zelfs cynisch (“Kijk, weer een ontwikkelaar die wil dat hun klanten de marketing voor hen doen”) besef ik inmiddels dat de echte waarde elders ligt.

Een van de toffe ‘bijwerkingen’ van gamen is dat het mensen stimuleert om zelf dingen te maken. Er is inmiddels een hele generatie aan het opgroeien die weet hoe ze voor de camera moeten presenteren, hoe ze video’s moeten monteren en hoe ze een community moeten beheren. Dankzij Twitch-streaming en YouTube hebben al die gamers opeens haast ongemerkt vaardigheden geleerd die een paar jaar eerder voorbehouden waren aan professionals met dure studio’s.

Daarom is het niet gek dat sommige games net even wat meer aandacht besteden aan een screenshotmodus. De uitgebreide tools in games als AC geven je haast achteloos toegang tot bijna dezelfde functionaliteit als een (virtuele) uitgebreide DSLR (Digital Single Lens Reflex) camera. Dat betekent dat je niet alleen vastlegt wat er toevallig op dat moment exact aan pixels op het scherm gepusht zijn, maar dat je kunt spelen met sluitertijd, belichting, lenseffecten en wat al niet meer. Het zijn vaardigheden die je normaalgesproken niet nodig hebt om snel met je smartphone wat kiekjes te maken, maar die je wel leren hoe je met een ‘echte’ camera een optimaal of creatief resultaat krijgt.

Aangezien we in een maatschappij leven waarin beeld (zowel in foto- als videovorm) domineert, is het natuurlijk ontzettend nuttig om te weten dat het beeld wat je op een scherm of in de krant ziet niet zomaar willekeurig tot stand kwam. Dat de ‘werkelijkheid’ die een foto toont, altijd een constructie is. De maker koos wat zij wel wilde laten zien en wat niet. Welke elementen door belichting, focus en kleurgebruik belangrijker worden, waar het oog naartoe wordt getrokken. En natuurlijk dat een ‘mooie, coole’ afbeelding iets is waar je zelf een grote rol in speelt. Dat jij werkelijk de maker bent van een toffe foto (of screenshot). Het is niet alleen op een knopje drukken, maar jij voegt daadwerkelijk zelf artistieke waarde toe.

En dan wordt het maken van screenshots opeens wel extreem nuttig. Want je leert kijken, je leert compositie. Zonder het te beseffen leer je waarom bepaalde camerahoeken zo’n dramatisch effect geven, terwijl hetzelfde tafereel doodsaai is als je het recht van voren fotografeert. En met dat inzicht en die aandacht is het opeens wél mogelijk om screenshots te maken die het waard zijn om langer te bekijken. Zo gebruik ik zelf inmiddels een aantal mooie, dramatisch screenshots in mijn lezingen om aan ouders te laten zien hoe geavanceerd en artistiek games tegenwoordig zijn.

Maar het belangrijkste is misschien wel dat je bij het delen van een goed gemaakte screenshot niet langer alleen iets deelt van het spel, maar iets van jezelf. Als dat niet nuttig is, weet ik het ook niet meer.

Gamer.nl wil dolgraag jouw beste screenshots zien. Wees creatief. Actiefoto’s, stillevens, abstracties, kom maar op! De beste laten we zien in een toekomstig artikel! Mail je beste werken naarredactie@gamer.nl

Lees meer columns: