“Prominent”, dat is het enige woord dat Harvey Smith van Arkane Studios op Twitter nodig had. In een interview met Game Informer liet de ontwikkelaar eerder weten dat Dishonored 2 zowel een homo- als biseksueel personage zal bevatten. Een Twitteraar vroeg daarna of deze personages prominent zijn of meer op de achtergrond geplaatst zullen worden. ‘Big deal’, denk je wellicht. Toch is dit belangrijk, want prominente queer personages zijn er nog nauwelijks in de triple-a-game-industrie.
Games bieden voor veel mensen een veilige ruimte waar ze compleet zichzelf kunnen zijn. Games zijn daarnaast een plek om te experimenteren, door dingen te doen die je in het echte leven niet kunt of durft. Daarbij is het natuurlijk fijn als je jezelf kunt identificeren met het hoofdpersonage op het scherm. Wil je echter met een personage spelen dat op een lijn zit met je eigen seksualiteit, dan zijn de keuzes binnen de triple-a-games zeer beperkt als je niet hetero bent.
Hoewel de wereldbevolking bestaat uit een diverse groep mensen, zien we dat in deze categorie games niet terug. Dit geldt natuurlijk niet alleen voor de representatie van seksuele diversiteit, want ook qua gender en huidskleur is er nog veel werk te doen. Verbetering is merkbaar, want afgelopen E3 waren er duidelijk meer vrouwelijke hoofdpersonages en meer hoofdpersonages van kleur te zien. De prominente queer personages lijken echter weer te schitteren in afwezigheid.
Big budget games
Als je denkt aan de huidige ‘big budget games’ waarin je hoofdpersonage intere e kan tonen in personages van hetzelfde geslacht, dan kom je al snel uit bij BioWare. De ontwikkelaar begon in Ma Effect voorzichtig met een lesbische relatie en in het derde deel kreeg ook de mannelijke Shepard opties. Door de lompe Unreal Engine volgde een wat ongemakkelijk bedscène tu en Shepard en zijn partner, maar het was een overwinning voor spelers die al sinds het eerste deel aan het wachten waren.
Met de Dragon Age-serie deed BioWare minder moeilijk, want er waren in de eerste twee delen nauwelijks restricties. Spelers mochten zijn en doen wie ze wilden. Tot Dragon Age: Inquisition. Elk personage in Inquisition heeft namelijk een afgebakende seksuele identiteit. Zo is Dorian Pavus homoseksueel en kun je enkel met hem flirten als je een man speelt. Hoewel dit kan aanvoelen als een extra restrictie, zorgt het juist voor betere personages. Fantasiewereld Thedas barst verder van de diversiteit, met onder andere bi- en panseksuele personages die zowel als man of vrouw te romancen zijn. Denk hierbij aan de enorme Iron Bull en zijn onvergetelijke bedscènes.
De werelden van BioWare zijn echter uitzonderingen. Er zijn natuurlijk wel andere voorbeelden, zeker als keuzevrijheid belangrijk is zoals in Skyrim en de De Sims- en Fable-series. Als we het echter hebben over vastgestelde hoofdpersonages, dan moet je heel goed zoeken. Er is bijvoorbeeld Ellie uit The Last of Us, die in Left Behind een andere kant van haarzelf laat zien. Daarnaast kunnen we mogelijk Trevor uit GTA 5 meerekenen, al is er over zijn seksuele identiteit nog veel discu ie.
Fans hebben nu een gratis Los Santos Pride-mod gemaakt, waarin Trevor met een ‘Born This Way’ t-shirt losgaat tijdens een parade. De mod is voor de makers een manier om de vele slachtoffers van de recente tragedie in Orlando te herdenken. Die aanslag geeft nog maar eens aan hoe belangrijk veilige ruimtes zijn – games kunnen zo’n veilige ruimte bieden.
Queerly Represent Me
Om het zoeken naar games met queer personages makkelijker te maken heeft Alayna Cole de website Queerly Represent Me opgericht. Op deze website worden allerlei vormen van gender- en seksuele diversiteit verzameld in een database. “Queerly Represent Me is een referentiepunt voor mensen. Of het nou gaat om onderzoekers, mensen in de queer gemeenschap of mensen die hun horizon willen verbreden”, vertelt Cole.
De websitemaker doet tevens wetenschappelijk onderzoek naar queer representatie: “Bij de triple-a-studio’s gaat de ontwikkeling erg langzaam, maar er gebeurt wel wat. Toch lijkt het alsof er bij elke paar stappen vooruit, er ook weer een stap teruggezet wordt.” Cole noemt BioWare als de triple-a-studio die voorop staat als het gaat om representatie, maar daarnaast gaan Gearbox Software en Bethesda ook de goede kant op.
De echte beweging zit echter in de indiegame-gemeenschap. Als je door de Queerly Represent Me-database struint valt het grote verschil tu en diversiteit in de triple-a-industrie en de indiegame-industrie pas echt op. “Er zijn enkele fantastische game-engines beschikbaar die gameontwikkeling toegankelijk maken voor minderheden die gepresenteerd willen worden”, verklaart Cole. Een voorbeeld is Always Sometimes Monsters, gemaakt met RPG Maker. In de game kies je eerst een hoofdpersonage en in de scène erna kies je een partner uit een groep van mensen waarbij gender geen obstakel vormt.
Slecht geschreven
Dat de triple-a-industrie wel stappen zet in de goede richting is voornamelijk terug te zien bij de achtergrondpersonages. Queer personages worden daar weggestopt, alsof ze een geheimpje zijn dat niet getoond mag worden tot na de aankoop van de game. Deze personages zijn vaak bijzonder slecht geschreven. Iemand als dokter Je ica Kandel in The Division voelt bijvoorbeeld geforceerd, omdat ze in haar vierde zin tegen de speler al vertelt over haar ex-vrouw. Toch is Je ica Kandel een goed voorbeeld van hoe juiste representatie werkt. Ze is namelijk geen stereotype en haar rol draait op geen enkele manier om haar seksualiteit.
Veel gehoorde kritiek rond dit ontwerp is dat spelers het geen probleem vinden als er LHBT-personages in een game zitten, zolang ze maar ‘relevant zijn’, ‘het nut heeft’ en ze vooral ‘goed geschreven zijn’. Als deze regels echter ook gehandhaafd zouden worden voor het gros van de heteroseksuele personages in games, blijft er weinig over. De game-industrie lijkt daarom nu eerst meer slecht geschreven Je ica Kandels nodig te hebben. Daarna volgen de goede personages vanzelf.
Wellicht gaat Dishonored 2 het goede voorbeeld geven voor de rest van de industrie. Dat de queer personages in de game een prominente rol hebben betekent overigens niet dat hun geaardheid een grote rol speelt, maar mogelijk enkel dat bepaalde prominente personages gewoonweg homo- of biseksueel zijn. De kans is groot dat dit een klein onderdeel is van wat de personages te bieden hebben en de meeste spelers er nauwelijks wat van merken. Toch betekent dit veel voor een hoop spelers, omdat het zo weinig gebeurt in deze industrie. Dat maakt het een big deal.