Natuurlijk laat het einde zich raden: het plan valt in duigen door stiekeme sabotage van Jerry, maar het beeld van een overgecompliceerde machine (ook wel bekend als een Rube Goldbergmachine) die stap voor stap in werking wordt gezet, is enorm aansprekend. Zo zien we een ventilator die een bootje met een daarop gemonteerde keu wegblaast, waardoor deze op zijn beurt een biljartbal wegstoot tegen een knop. Het is te ingewikkeld, te vergezocht om effectief te zijn, maar tegelijkertijd krijg je het gevoel dat je zelf zoiets had kunnen verzinnen. The Incredible Machine maakte in zekere zin onze dromen waar.
Puzzelvrijheid
De puzzelgame The Incredible Machine verscheen in 1992 en was afkomstig van Jeff Tunnell Productions. De spelopzet laat zich makkelijk uitleggen. In talloze levels dienen spelers een opdracht uit te voeren met behulp van slechts een paar voorwerpen. Basketballen moeten in een basket belanden, vi enkommen moeten kapotgemaakt worden en ballonen lek geprikt. Hiertoe krijg je onder meer de beschikking over lopende banden, wipwappen, blaasbalgen en zelfs apen op hometrainers. Al deze ‘puzzelstukken’ kunnen vrij in de levels geplaatst, gedraaid, opgerekt en verkleind worden voor verschillende effecten.
Het sterke van de puzzels is dat – met name als je verder in het spel komt –er meerdere oplo ingen te vinden zijn. Vaak is het niet nodig om alle voorwerpen te gebruiken en nog vaker komt het voor dat je per abuis stuit op een oplo ing voor een deel van de puzzel. Het blijkt bijvoorbeeld dat een schans niet alleen gebruikt moet worden om een bal eroverheen te laten rollen, maar tegelijkertijd dient als plafond voor een stijgende ballon. En die muizenkooitjes, die zijn niet alleen handig om lopende banden mee aan te drijven, maar ook perfecte stootranden voor losgeslagen bowlingballen. In zijn spelopzet lijkt The Incredible Machine in eerste instantie een rigide puzzelgame, maar door de vrije interpretatie die aan spelers wordt overgelaten, ontstijgt de game dit niveau.
Dit wordt nog eens versterkt doordat elk puzzelstuk onderhevig is aan de verschillende natuurwetten. Vooral Newtons derde wet (elke reactie veroorzaakt een even grote tegenreactie), komt heerlijk naar voren. Bowlingballen die aan het rollen zijn geslagen en op een lopende band terechtkomen die de andere kant op draait, zullen eerst nog eventjes kort doorrollen voordat ze rechtsomkeert maken. Vooral met het maken van hellingen levert dit mooie taferelen op; ballen die net weer terugrollen omdat de helling wat te schuin is of juist in een afgrond verdwijnen omdat ze teveel vaart maken. Sommige middelbare scholen in Nederland vonden dit zo verantwoord dat na het figuurzagen of solderen bij de techniekles er ook nog even The Incredible Machine gespeeld mocht worden.
Meer dan eens raasden onze gedachten door en als er dan niet achter een PC kon worden geëxperimenteerd, werd er een leeg A4-tje en een stel stiften bijgepakt en tekenden we – net als Tom – tot in de nachtelijke uurtjes door aan onze eigen ongelooflijke machines. Een geavanceerde eierbakker, een onfeilbaar weksysteem of een geautomatiseerde kaarsendover zijn zo maar een paar van onze uitvindingen.
Overkill aan overnames
Dat de game slechts een tweetal vervolgen heeft gekregen en twee ‘reboot’-delen in 2001 en 2002, heeft waarschijnlijk meer te maken met de talloze bedrijfsperikelen, dan met de kwaliteit van de eerste drie games. Verschillende overnames, fusies, sluitingen en verhuizingen hebben ervoor gezorgd dat er rondom de serie nooit een moment van rust is ontstaan. Om een lang verhaal kort te maken: momenteel liggen de rechten bij Vivendi, het moederbedrijf van Activision Blizzard. Het is moeilijk om de gameserie nieuw leven in te blazen, ook omdat de originele maker een andere richting in is geslagen en tegenwoordig onder meer werkt aan free-to-play games (zoals Social City) voor Facebook en iPhone. Wel bracht Jeff Tunnell in 2007 nog Chain Reaction uit, een game die qua opzet lijkt op The Incredible Machine, maar zich meer op kinderen richt.
Het is jammer dat een game die zoveel eurekamomenten kent en spelers zo uitnodigt om te experimenteren met puzzelstukjes, niet is uitgegroeid tot een grootse serie waar nu nog steeds miljoenen spelers van genieten. En laten we eerlijk zijn: de iPad en The Incredible Machine zijn toch voor elkaar gemaakt? Helaas mag het (nog?) niet zo zijn. The Incredible Machine is en blijft ongelooflijk, maar helaas wel voornamelijk in onze herinneringen.