Arme Duke. Net als hij thuiskomt na in Duke Nukem 2 te zijn ontvoerd door de Rigelatins, blijkt dat een ander buitenaards ras de aarde aanvalt. Los Angeles ligt in puin en alle politieagenten zijn veranderd in zwijnen. Vervelend, maar waar Duke helemaal pi ig van wordt, is dat de monsters er vandoor zijn gegaan met alle lekkere vrouwen (“Why do they always take the hot ones?”). Dat laat de onverbeterlijke macho niet zomaar gebeuren en hij schiet zijn weg door nachtclubs, sushi-bars, gevangeni en en ruimtestations.
Die herkenbare omgevingen zijn wat Duke Nukem 3D onderscheidt van zijn shooterconcurrenten als Doom en Quake. Geen abstracte kastelen of demonische dimensies, maar aardse gebouwen waarin je de toiletten kunt doortrekken en met een paar welgemikte schoten een potje pool speelt. Ondanks de beperking van Ken Silvermans Build-engine – als je omhoog of omlaag kijkt gaan de ruimtelijke verhoudingen alle kanten op en zonder trucjes konden level designers geen ruimtes boven elkaar plaatsen – maakten de levels voor die tijd opvallend veel gebruik van hoogteverschillen.
No one takes our chicks, and lives
De locaties die je aandoet en de welbekende oneliners van Duke zitten boordevol verwijzingen naar cultfilms uit de jaren ’80 en ’90. Al die referenties naar films als , , Army of Darkne en smelten samen en vormen het figuur van Duke Nukem, het alfamannetje van de videogames. Hij is de ultieme machtsfantasie van jongens en jongemannen: alleen tegen de wereld, een shotgun in de ene hand, een hulpeloze schone in de andere. Hail to the King, baby!
Dat blijft wringen tijdens het spelen. Duke Nukem 3D is onbeschaamd seksistisch. De enige vrouwen die je ziet of tegenkomt vallen onder de noemer ‘lekker wijf’, de enige waarneembare eigenschap van vrouwen is hun cupmaat en de enige rollen die ze mogen spelen zijn die van stripper, prostituee en slachtoffer. In de regel word je afgestraft als je geweld gebruikt tegen de vrouwelijke medemens. Elke keer dat je per ongeluk de trekker overhaalt of een raket ongelukkig richt, verschijnen er monsters om je het leven zuur te maken. Toch zijn er een paar momenten dat een praktisch naakte gevangene, ingekapseld in een slijmerige cocon, precies voor een broodnodige power up is geplaatst. ‘Knal een weerloze vrouw af en ontvang een Atomic Health´ is mi chien niet meest groovy boodschap om mee te geven aan je publiek.
Zou het satire zijn? Een persiflage van de machomannen uit Die Hard, Terminator en eerdergenoemde films? Rond de lancering van Duke Nukem Forever vond Randy Pitchford van wel: “Duke is niet misogynistisch, hij is hedonistisch”. Vooruit, de wereld van Duke zit vol met grapjes. Zodra filmposters Sister Act 3 aanprijzen met in bikini’s gehulde babes, hoef je niet alles honderd procent serieus te nemen. Maar, zoals Jim Sterling terecht opmerkte naar aanleiding van het verguisde vervolg, Duke Nukem zelf wordt nooit belachelijk gemaakt. Hij is geen Don Quichot die als een dwaas molens aanvalt. Duke is niet zo overdreven als het ‘bescheiden voorstel’ om kinderen van straatarme Ieren aan de rijken te voeren. Nooit maakt de game Duke het doelwit van de grap; Duke is ‘bada ’.
Nee, Duke Nukem 3D is geen parodie, maar een onverhulde viering van onze bloeddorstige en geile impulsen. Een ode aan de verlangens van ons id, dat deel van het onderbewuste dat maling heeft aan moraal en gedragsregels. De populariteit van de geleende oneliners spuwende ijzervreter weerspiegelt daardoor onze naakte behoefte aan seks en geweld. En Duke Nukem 3D biedt dat geweld ten overvloede. Bloed kleeft rijkelijk aan de muren, Troopers stikken hulpeloos in hun eigen rode vocht tot je hun kop voorziet van een laarsafdruk en ingewanden vliegen in het rond zodra de oude vertrouwde raketwerper zijn intrede doet.
A secret place!
Eerlijk is eerlijk, Duke Nukem 3D levert wat het belooft. De game past perfect in de al gewelddadige traditie van de first-person shooters van die tijd en giet daar een erotisch sausje overheen. Levels bestaan uit aaneenschakelingen van ruimtes, propvol met gespuis dat van alle kanten op je afstormt. Als je even niet aan het knallen bent, zoek je wel naar sleutels om een volgend deel van het level te ontsluiten. Van een uitgebreid verhaal is geen sprake: je blaast intergalactische monsters op, probeert heelhuids het einde van het level te bereiken en let intu en op hoeken en gaten waar de geniepige level designers kamertjes met power ups hebben verborgen. Uiteraard wordt elke episode – destijds was het gebruikelijk om een deel van de game gratis te verspreiden als ‘shareware’ – afgesloten met een pittige eindbaas.
Een e entieel ingrediënt van de ouderwetse shooter is de voldoening die de wapens je geven. Ook de eenvoudigere wapens als het pistool en de shotgun leveren precies de juiste ‘oempf’ om je helemaal in de fantasie van de übermannelijke kontschopper te trekken. Tijdens de tweede episode vind je drie wapens die nog meer tot de verbeelding spreken: de Shrink Ray, waarmee je vijanden tot pletbare proporties verkleint, de Freezethrower, die slachtoffers in ijslolly’s verandert – een tikje en ze spatten uit elkaar – en mijn favoriete Devastator, een volautomatische dubbelloops raketwerper.
Duke Nukem 3D is beter dan Duke Nukem Forever. Die game bleef maar twijfelen of het een ouderwetse shooter wilde zijn of een Call of Duty-kloon en wist met mijn laatste restje respect voor de Duke de grond in te boren. Of wij er nu blij mee moeten zijn of niet, Duke Nukem 3D blijft de meest volmaakte game voor het innerlijke zwijn.