De top bereiken is relatief makkelijk. Moeilijker is het om aan de top te blijven. De PlayStation 3 had de uiterst lastige taak om de succesvolste console aller tijden op te volgen. De PlayStation 2 verkocht meer dan 150 miljoen exemplaren terwijl de concurrerende consoles, de Xbox en de GameCube, bij elkaar niet eens tot de helft van dat aantal kwamen. Hoewel de PlayStation 3 niet bij dat succes in de buurt komt, spreken we niet van een gefaalde console. Dat is te danken aan de games. In onze geschiedenisboeken zal de PlayStation 3 in één adem genoemd worden met zijn fantastische exclusieve titels. Dan is het makkelijk te vergeven dat de PlayStation 3 op andere vlakken tekort schoot.
Inhaalrace
De PlayStation 3 kende niet zo’n dominante launch als zijn voorganger. Waar de PlayStation 2 de Dreamcast afblufte en ruim een jaar eerder uitkwam dan zijn twee andere concurrenten, was de lancering van Sony’s derde console slordig. Op zijn Japanse releasedatum van 11 november 2006 had de Xbox 360 al meer dan een jaar voorsprong. Daar bovenop kwam nog dat de PlayStation 3 te maken had met productieproblemen, waardoor onder andere de Europese release met ongeveer een half jaar vertraagd werd.
Los van die opstartproblemen had Sony moeite de uniciteit van zijn console kracht bij te zetten en de relatief hoge prijs te verantwoorden. De PlayStation 3 werd neergezet als een soort supercomputer met eigenschappen als blu-ray en een krachtige Cell-proce or, maar het ontbrak aan sprekende content. Blu-ray had tijd nodig en de launchgames maakten geen indruk. De Xbox 360 beschikte bijvoorbeeld al over het indrukwekkende Gears of War, waartegenover Resistance moeite had om te overtuigen
Ontwikkeling tot singleplayerhemel
De PlayStation 3 had tijd nodig zich te profileren. Mensen herinnerden zich nog goed hoe Sony hoog van de daken schreeuwde met de beruchte Killzone 2-trailer op de E3 van 2005. Men moest echter wachten op de eerste games die aan de gecreëerde verwachtingen konden voldoen. Heavenly Sword moest de game worden die de kracht van de PlayStation 3 illustreerde, maar de gameplay schoot te kort. Uncharted was een veel betere mascotte. Met het gedetailleerde uiterlijk en de sterke verhaalvertelling was die game een fri e next gen-ervaring.
Na 2007 gooide de PlayStation 3 de schroom van zich af. De console begon terrein terug te winnen en liet met een breed scala aan games zien op welke fronten de PlayStation 3 de superieure console was. Zo revolutioneerde LittleBigPlanet het platformgenre, terwijl Metal Gear Solid 4 en Uncharted 2 grafische pracht combineerde met sterke gameplay. Gamers kwamen er langzaam maar zeker achter dat ze voor de beste exclusieve games bij de PlayStation 3 moesten zijn. En dat is nog steeds zo, kijkend naar het formidabele The Last of Us en het nog te verschijnen Beyond: Two Souls.
Dat Microsoft Sony enkele oud-PlayStation-exclusives als Grand Theft Auto, Devil May Cry en Final Fantasy ontnam, werd de Japanse consolefabrikant door het exclusieve aanbod min of meer vergeven. Sommige kritiek hield echter aan. Externe partijen klaagden steevast over de lastige technische infrastructuur van de console. Multiplatformtitels kwamen met veel mankementen op de PlayStation 3 uit, terwijl die console technisch gezien krachtiger is dan zijn concurrenten.
Strijd op andere velden
De singleplayer-pareltjes compenseerden die kritiek, al moest de PlayStation 3 het vooral aanvankelijk op multiplayergebied afleggen tegen de Xbox 360. Het gebrek aan ondersteuning van cro -game chat of party chat was het grootste euvel voor Sony’s console. Later, toen bekend werd dat de Vita wel cro -game aankon, kwamen we erachter dat dat kwam door een gebrek aan RAM-geheugen. Ook werkte het simpelweg uitnodigen van vrienden of het sturen van een berichtje allesbehalve intuïtief. Het zorgde ervoor dat populaire multiplayer games als Call of Duty uiteindelijk een stuk meer verkochten op de Xbox 360 dan op de PlayStation 3. Daar stond tegenover dat de dienst gratis was, in tegenstelling tot Xbox Live.
Wel scoorde de PlayStation punten met het pushen van indiegames. Met spellen als Fat Prince , Journey en de Unfinished Swanwas de console er ook voor kleine, creatieve, kunstzinnige games. Sony streed mee op nog meer velden. Met PlayStation Mobile probeerde Sony een slag te slaan op de mobiele markt en met acce oires als de PlayStation Move en Wonderbook deed het bedrijf een poging andere doelgroepen aan te spreken. Maar op die gebieden moest de console nog zijn meerdere erkennen in zijn concurrenten. PlayStation is nog geen begrip in de telefoonmarkt en wist de familiedoelgroep niet te bereiken.
Strijd om de sympathie van de consument
Met de E3 van 2013 in ons achterhoofd is het moeilijk te beseffen dat PlayStation pas sinds kort weer het publiekslievelingetje is. De huidige positieve uitstraling staat in schril contrast met het tumult uit 2011. Toen werd PlaySation Network gehackt door Anonymous en was het bijna een maand lang niet mogelijk om de console online te gebruiken. Ondertu en vreesden gebruikers voor hun creditcardgegevens en werd Sony openlijk bekritiseerd om zijn lakse houding. Het gros van de gamers leek het vertrouwen in de console te verliezen, maar toen de chaos wegzakte maakte Sony het snel goed door een aantal gratis games uit te delen.
Sony pakte de nasleep van de hack perfect aan om gamers kennis te laten maken met PlayStation Plus. Gratis games, extra diensten en vroege toegang tot content waren goede middelen om gamers te binden aan een premium dienst. En niet alleen titels die verstopt leken te raken in de zogeheten long tail werden aangeboden. Ook toptitels als Sleeping Dogs, Hitman: Absolution en Xcom zijn beschikbaar geweest als gratis download. Niet alleen trok de PlayStation Store zo meer aandacht,ook verdiende het er een hoop sympathie van de consument mee terug.
Nummer één?
Op de PlayStation 3 is de consument verwend met een scala aan exclusieve topgames. Dat zal voor veel gamers ook het belangrijkste aandachtpunt zijn. Maar Sony verloor zijn overheersende nummer één-positie en was het grootste gedeelte van de leven panne van de PlayStation 3 bezig met een inhaalrace. Het zal het Japanse bedrijf ongetwijfeld op scherp hebben gezet om keihard terug te slaan met de PlayStation 4.